Sommige honden bezitten een buitengewoon vermogen om speelgoed niet te categoriseren op basis van hun uiterlijk, maar op basis van hoe ze tijdens het spelen worden gebruikt. Uit nieuw onderzoek blijkt dat deze ‘begaafde woordleerlingen’ deze categorieën zelfs op nieuw speelgoed kunnen toepassen, wat een niveau van cognitieve flexibiliteit aantoont dat voorheen niet werd gewaardeerd bij dieren. Dit is geen eenvoudig memoriseren; het is het vermogen om functionele labels af te leiden en toe te passen, puur op basis van de context.
Het experiment: op spelen gebaseerde categorisering
Onderzoekers van de Eötvös Loránd Universiteit in Hongarije onderzochten of honden speelgoed konden classificeren op basis van gebruik in plaats van fysieke eigenschappen. Bij het onderzoek waren elf honden betrokken die bekend stonden om hun uitgebreide woordenschat aan speelgoednamen, met name border collies. Eigenaars hielden hun honden bezig met spelletjes als ‘trekken’ (touwtrekken) of ‘gooien’ (halen) met een verscheidenheid aan speelgoed. Het belangrijkste element was dat speelgoed willekeurig aan een categorie werd toegewezen, wat betekent dat een touw net zo gemakkelijk als werpspeelgoed kon worden aangemerkt als een knuffel.
Het proces ging door totdat de honden elk speeltje consequent associeerden met de aangewezen activiteit. Vervolgens kregen de honden nieuw speelgoed voorgeschoteld en werd gevraagd om “breng me een trekje” of “breng me een worp”, zonder dat de eigenaren de categorieën uitten. De resultaten waren opvallend: honden identificeerden de categorie van een nieuw speeltje correct in 31 van de 48 onderzoeken, ondanks dat ze nog nooit hadden gehoord dat het label op dat specifieke item was aangebracht.
Implicaties voor de cognitie van dieren
Deze studie valt op door zijn naturalistische setting. In tegenstelling tot eerder onderzoek dat werd uitgevoerd in laboratoria met formele training, vond dit experiment plaats bij de honden thuis tijdens reguliere speelsessies met hun eigenaren. Deze aanpak minimaliseert de invloed van externe signalen en richt zich op het vermogen van de hond om te leren door middel van sociale interactie.
De bevindingen suggereren dat honden niet alleen labels onthouden, maar actief functionele categorieën afleiden op basis van context. Zoals evolutionair antropoloog Vanessa Woods van Duke University opmerkt, demonstreert dit een niveau van cognitieve verfijning dat voorheen werd onderschat. De honden konden categoriseren op basis van gebruik, niet op uiterlijk, wat aantoont dat ze labels konden generaliseren naar nieuwe objecten zonder enige expliciete training.
Toekomstig onderzoek
Onderzoekers zijn van plan te onderzoeken welke andere mentale categorieën honden kunnen leren en de onderliggende hersenactiviteit te onderzoeken. Het vermogen om te categoriseren op basis van gebruik zou slechts één voorbeeld kunnen zijn van een breder cognitief vermogen. De bevindingen uit deze studie bieden een waardevol raamwerk voor toekomstig onderzoek naar dierlijke intelligentie en de evolutie van complexe denkprocessen.
De hoofdonderzoeker van het onderzoek, Claudia Fugazza, beschrijft deze begaafde woordleerlingen als “ambassadeurs voor het begrijpen van de hondencognitie.” Hoewel niet alle honden deze vaardigheid bezitten, suggereren de bevindingen dat het cognitieve potentieel van honden veel groter is dan eerder werd aangenomen.
Uiteindelijk benadrukt dit onderzoek het opmerkelijke vermogen van honden om de wereld om hen heen te leren, zich aan te passen en te categoriseren, wat een niveau van cognitieve flexibiliteit aantoont dat ons begrip van dierlijke intelligentie blijft verrassen en uitdagen.
